Nie od dziś jesteśmy
bombardowani różnego rodzaju reklamami co raz to bardziej oryginalnych
kierunków studiów. Wolność studiowania i nauki w ostatnim czasie przybiera co
raz to bardziej nietypowe formy. Dzięki temu zróżnicowaniu, a zarazem
oryginalności powstają nie tylko co raz to nowe kierunki studiów i specjalizacje,
ale również owa wolność daje co raz większej liczbie ludzi zmianę swojego
losu w sposób niestandardowy i odbiegający od ograniczonej niestety puli
pomysłów na życie i na karierę jaka była choćby 20-30 lat temu.
Czy jednak owa
wolność nie przypomina niekiedy bardziej dowolności? Czy co raz to nowe pomysły na studiowanie rzeczywiście są co raz to nowymi szansami na
przyszłość dla wielu ludzi poszukujących własnej niezależnej drogi i własnego
niezależnego sposobu na życie i zarobkowanie? Czy może przypadkiem nie jest
tak, że niekiedy co raz większa oryginalność w tworzeniu co raz to nowych
kierunków i form kształcenia w istocie oznacza li tylko co raz bardziej
wyrafinowany sposób na pozyskiwanie przez uczelnie studentów, a przez to
pieniędzy?
Trudno jest na te pytania
jednoznacznie odpowiedzieć. W niniejszym artykule postanowiłem przejrzeć się pewnemu dość nietypowemu kierunkowi - z perspektywy krzywego zwierciadła. Ostateczną
ocenę w powyższym zakresie pozostawiam Szanownemu Czytelnikowi.
Nowy wymiar studiów.
O to "psychokryminalistyka"[1] - nowy kierunek studiów, po którym ma się tytuł zawodowy
licencjata i jest się specjalistą: psychologii kryminalnej, informatyki
kryminalistycznej i jeszcze wielu, wielu innych dyscyplin wymagających każdorazowo ukończenia wieloletnich studiów i wielu lat żmudnych specjalizacji. Tu zaś mamy
wszystko w 3 lata!!
Co więcej, jak Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej (dalej: SWPS) stanowi
w swojej ofercie - absolwent tego kierunku może znaleźć pracę zarówno w
"szeroko pojętym wymiarze sprawiedliwości", ale również w Służbie
Więziennej, w Straży Granicznej, w Straży Miejskiej, a nawet w.. Miejskich
Ośrodkach Pomocy Społecznej, czy w Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie..[1]
Nie ulega wątpliwości, że "psychokryminalistyk" po
SWPS będzie najwłaściwszą osobą do udzielenia porady osobie, która przykładowo
utraci pracę i prosi o pomoc finansową ze środków pomocy społecznej, jak
również do udzielenia porady kobiecie z kilkorgiem dzieci dopiero co
opuszczonej przez ojca dzieci i również proszącej o jakiś zasiłek dla siebie i
dla swoich dzieci.
 |
| Screenshot: Oficjalna strona studiów 3-letnich licencjackich na kierunku "psychokryminalistyka" na SWPS. |
Jednocześnie, ten sam "psychokryminalistyk" po
SWPS może być jak najbardziej "profilerem kryminalistycznym" - czyli
specjalistą od sporządzania psychologicznych portretów kryminalnych.[1]
A więc dla przykładu: W jeden z czwartków dobiegającego
końca miesiąca kwietnia tego roku dostałem mandat od strażnika miejskiego za
przejście w miejscu niedozwolonym, tzn. przechodziłem chodnikiem wzdłuż płotu
obok budowy na ulicy Miodowej zamiast iść chodnikiem po stronie ZUS'u. Mandat
był oczywiście słuszny, stąd nie kwestionowałem w żaden sposób czynności
Strażnika Miejskiego, lecz po otrzymaniu mandatu czym prędzej udałem się na
pocztę i mandat oczywiście opłaciłem. Ad rem: jeśli bym tego dnia natrafił na
Strażnika Miejskiego będącego absolwentem kierunku
"psychokryminalistyka" na SWPS, to ten strażnik nie tylko by mi
wlepił mandat (musiałem zapłacić 50 złotych kary), ale również by sporządził
mój profil psychologiczny i kryminalny, a dodatkowo by mi mógł doradzić jaki
mogę otrzymać zasiłek z MOPS'u - wszak jak już wspomniałem, absolwenci
"psychokryminalistyki" po SWPS mogą znaleźć pracę w MOPS'ach i w
PCPR'ach.[1]
Warto także zwrócić uwagę, że absolwent
"psychokryminalistyki" po studiach może zostać kuratorem sądowym, a w
tym także kuratorem zawodowym, ale to nie wszystko!![1]
"Psychokryminalistyk" po SWPS może również odtworzyć
wygląd człowieka.[1]
 |
| Wielka Stopa (Źródło: Wikipedia; status prawnoautorski: public domain) |
Dalej idąc - nawet jeślibym się zdematerializował na ulicy
Miodowej w Warszawie i bym się zmaterializował w Himalajach, to i tak bym nie
mógł się czuć bezpieczny i tym samym bym nawet goszcząc u legendarnej Wielkiej
Stopy - i tak musiałbym zapłacić mandat w wysokości 50 złotych.
Jednym słowem, wszyscy się zapisujemy na 3-letnie studia
licencjackie na kierunku "psychokryminalistyka" w Szkole Wyższej
Psychologii Społecznej !!!
Zapomniałbym dodać, że SWPS jest renomowaną uczelnią
akredytowaną przez Polską Komisję Akredytacyjną [2], choć warto podkreślić, iż sama SWPS podkreśla, iż program „psychokryminalistyki”
jest na etapie oceny przez wspomnianą Polską Komisję Akredytacyjną [1].
Konkluzja z kilkoma wyjaśnieniami.
To chyba tyle co mam do powiedzenia na temat "psychokryminalistyki". W tym momencie odniosę się wyłącznie do kilku wybranych profesji, które można wykonywać zdaniem SWPS po ukończeniu trzyletnich licencjackich studiów na kierunku "psychokryminalistyka".
Kuratorzy sądowi: zgodnie z ustawą z 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2001 r., Nr 98, poz. 1071, ze zm.) (dalej: ustawa o kuratorach sądowych): art. 2 ust. 1: "Kuratorami sądowymi są: 1) zawodowi kuratorzy sądowi, zwani dalej „kuratorami zawodowymi”, 2) społeczni kuratorzy sądowi, zwani dalej „kuratorami społecznymi”; ust. 2: Kuratorzy sądowi wykonujący orzeczenia w sprawach karnych są kuratorami dla dorosłych, a wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich są kuratorami rodzinnymi."; art. 5 ust. 1: "Kuratorem zawodowym może być mianowany ten, kto: 1) posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, 2) jest nieskazitelnego charakteru, 3) jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego, 4) ukończył wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych, 5) odbył aplikację kuratorską, 6) zdał egzamin kuratorski."; art. 84 ust. 1: "Do pełnienia funkcji kuratora społecznego może być powołany ten, kto: 1) odpowiada warunkom określonym w art. 5 ust. 1 pkt 1-3, 2) posiada co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej, 3) złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy."; ust. 2: "Kuratora społecznego powołuje, zawiesza w czynnościach i odwołuje prezes sądu rejonowego na wniosek kierownika zespołu."; ust. 3: "Kurator społeczny pełni swą funkcję społecznie w jednym zespole.".
Czy może absolwent trzyletnich studiów licencjackich zostać kuratorem zawodowym? Mając na uwadze treść art. 5 ustawy o kuratorach sądowych - nie może być.
Czy absolwent trzyletnich studiów licencjackich może zostać kuratorem społecznym? Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych, odnośnie kwalifikacji merytorycznych, to kuratorem społecznym może zostać osoba, która ma co najmniej wykształcenie średnie i jednocześnie ma doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej. Stąd, po pierwsze by być kuratorem społecznym nie trzeba kończyć trzyletnich studiów na kierunku "psychokryminalistyka" na SWPS. Co więcej, wspomniane studia psychologiczne nie zapewniają doświadczenia w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, o której mowa w art. 84 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych - mając przy tym na uwadze treść programu trzyletnich studiów licencjackich na kierunku "psychokryminalistyka" na SWPS.[1]
Praca w "szeroko pojętym wymiarze sprawiedliwości": Jeśli mowa jest w programie o "szeroko pojętym wymiarze sprawiedliwości", a nie o konkretnych stanowiskach we wspomnianym wymiarze sprawiedliwości, to wskazać należy, iż w wymiarze sprawiedliwości pracują nie tylko sędziowie, ale również pracownicy techniczni, którzy podobnie jak sędziowie nie są osobami przypadkowymi, jak choćby asystenci sędziów, którzy muszą być absolwentami magisterskich pięcioletnich studiów na kierunku prawo - a więc muszą spełniać określone wymagania stawiane m.in. przez ustawy ustrojowe jak: ustawa z 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2001 r., Nr 98, poz. 1070, ze zm.), ustawa z 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1269, ze zm.), ustawa z 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych (tekst pierwotny: Dz.U. z 1997 r., Nr 117, poz. 753, tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r., Nr 226, poz. 1676, ze zm.). Oczywiście, w wymiarze sprawiedliwości, a zwłaszcza w "szeroko pojętym wymiarze sprawiedliwości" zatrudnione są również osoby odpowiedzialne np. za utrzymanie czystości w sądach. O jakie więc stanowiska pracy we wspomnianym wymiarze sprawiedliwości ("szeroko pojętym") chodzi autorom programu trzyletnich studiów licencjackich na kierunku "psychokryminalistyka" w SWPS? Z całą pewnością, kandydaci winni być poinformowani w pełni o profilu absolwenta w/w studiów, a co ważne winni być w pełni poinformowani o tym co im wspomniane studia dadzą na rynku pracy.
"Agencje detektywistyczne": Usługi detektywistyczne regulowane są ustawą z 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (Dz.U. z 2002 r., Nr 12, poz. 110, ze zm.) (dalej: ustawa o usługach detektywistycznych). Zgodnie z art. 29 ust. 1 w/w ustawy: "O wydanie licencji może ubiegać się osoba, jeżeli: 1) posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, 2) ukończyła 21 lat, 3) posiada wykształcenie co najmniej średnie, 4) ma pełną zdolność do czynności prawnych, 5) nie toczy się przeciwko niej postępowanie o umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, 6) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, 7) nie została zwolniona dyscyplinarnie z Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, wojska, prokuratury, sądu lub z innego urzędu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w ciągu ostatnich 5 lat, 8) posiada pozytywną opinię komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, sporządzoną na podstawie aktualnie posiadanych informacji przez Policję albo - w przypadku obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym - przez organ odpowiedniego szczebla i kompetencji tych państw, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania, 9) posiada zdolność psychiczną do wykonywania czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1, stwierdzoną orzeczeniem lekarskim, 10) zdała egzamin na licencję detektywa, zwany dalej „egzaminem”, przed właściwą komisją egzaminacyjną albo uzyskała w trybie przepisów ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej decyzję w sprawie uznania kwalifikacji w zawodzie detektywa."; ust. 2: "Okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 4-6 i 10, potwierdzają odpowiednio: pisemne oświadczenie osoby ubiegającej się o wydanie licencji oraz zaświadczenie o niekaralności, zaświadczenie o zdaniu egzaminu albo decyzja o uznaniu kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej w sprawie uznania kwalifikacji w zawodzie detektywa. Dokumenty te osoba ubiegająca się o wydanie licencji jest obowiązana złożyć wraz z wnioskiem o wydanie licencji."; ust. 3 [skreślony]; ust. 4: "Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb składania wniosku o wydanie licencji oraz dokumenty potwierdzające spełnienie wymogów, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3, uwzględniając potrzebę zapewnienia sprawności postępowania.".
Przyjrzyjmy się w tym momencie minimalnym kwalifikacjom edukacyjnym stawianym przez powyższą ustawę kandydatom na detektywa. Otóż, wspomniana ustawa wymaga co najmniej wykształcenia średniego, a więc posiadania matury. Aby zostać więc detektywem nie trzeba kończyć trzyletnich licencjackich studiów na kierunku "psychokryminalistyka" na SWPS. Z kolei, program wspomnianych studiów nie jest specjalnie konkurencyjny względem chociażby policealnych studiów przygotowujących do wykonywania zawodu detektywa.
Warto przy tym zwrócić uwagę na lakoniczne stwierdzenie zawarte w programie wspomnianych studiów, iż po w/w studiach można podjąć pracę w "agencji detektywistycznej". Autorzy programu wspomnianych studiów nie posłużyli się pojęciem "usługi detektywistyczne", które to pojęcie posiada ściśle określoną i precyzyjną definicję ustawową zawartą w art. 2 ust. 1 ustawy o usługach detektywistycznych. Stąd, analogicznie do "szeroko pojętego wymiaru sprawiedliwości" absolwenci "psychokryminalistyki" mogą faktycznie znaleźć zatrudnienie w agencji detektywistycznej na takiej samej zasadzie na jakiej znajdują absolwenci "polonistyki", "archeologii", "pedagogiki", "historii", czy "technologii drewna".
Profiler psychologiczny: Profiler psychologiczny nie jest dotychczas zawodem wprost zdefiniowanym ustawowo. Gdy chodzi jednak o praktykę stosowaną przez Policję, to stwierdzić należy, iż owymi profilerami są po prostu psychologowie policyjni - czyli absolwenci 5-letnich magisterskich studiów psychologicznych będący bądź wcielonymi do służby funkcjonariuszami Policji, bądź pracownikami Policji nie będący Policjantami. Zwrócić w tym momencie należy uwagę na ilość lat, które należy poświęcić aby móc zostać psychologiem, oraz należy także zwrócić uwagę na liczbę przedmiotów z poszczególnych dziedzin psychologii, które w toku studiów każdy student psychologii musi sobie przyswoić niezależnie od swojej późniejszej drogi zawodowej w postaci np. psychopatologa (psychologa klinicznego), czy psychoterapeuty, itp. Wskazać jednocześnie należy na praktyki zawodowe odbywane w toku studiów przez studentów psychologii, które mają niebagatelne znaczenie dla ich przygotowania merytorycznego do wykonywania zawodu psychologa. Czy trzyletnie studia psychokryminalistyczne obejmujące tak wiele dyscyplin naukowych i po wielokroć tak odległych względem siebie, a wymagających jednocześnie odrębnych i żmudnych studiów (i specjalizacji) można pomieścić zaledwie w trzyletnich studiach? SWPS przekonuje, że jest to możliwe. Na ile jednak to twierdzenie jest rzeczywiście przekonujące - pozostawiam to do osądu Szanownemu Czytelnikowi.
Ekspert odtwarzania wyglądu: Profesja "eksperta ds. odtwarzania wyglądu człowieka" również nie jest regulowana ani w przepisach ustaw, ani w aktach wykonawczych do wspomnianych ustaw. Niemniej, eksperci wspomniani to zwykle graficy komputerowi lub / i absolwenci kierunków artystycznych takich jak rzeźba czy rysunek - w zależności od stosowanej przez danego specjalistę techniki odtwarzania wyglądu. Wskazać przy tym należy, iż ekspert ds. odtwarzania wyglądu człowieka to osoba mająca background bądź w zakresie nauk technicznych (informatyka), bądź w zakresie nauk artystycznych. Dodatkowo należy wskazać, iż osoba chcąca zajmować się profesjonalnym odtwarzaniem wyglądu człowieka winna mieć doskonałą znajomość anatomii człowieka, a zwłaszcza anatomii narządów twarzy. Jak widać z powyższej ogólnej charakterystyki, aby móc zostać ekspertem ds. odtwarzania wyglądu człowieka należy nie tylko mieć stosowne przygotowanie merytoryczne, ale również konieczne jest nabycie umiejętności artystycznych. Czy nauka zarówno wiadomości niezbędnych do odtwarzania wyglądu człowieka i umiejętności profesjonalnego wykonywania tych czynności - jest możliwa w ciągu zaledwie trzech lat studiów licencjackich na kierunku "psychokryminalistyka" na SWPS, na którym to jednocześnie student tych studiów ma otrzymać wiedzę konieczną do wykonywania profilu psychologicznego, wiedzę konieczną do wykonywania obowiązków pracownika socjalnego organów pomocy społecznej, pracy w "agencjach detektywistycznych", pracy w "szeroko pojętym wymiarze sprawiedliwości", itp.? Ponownie SWPS udziela odpowiedzi twierdzącej. SWPS, choć oczywiście zastrzega, iż na studiach psychokryminalistycznych mają być specjalizacje. Skoro tak, to ile czasu i co będzie wykładane na przedmiotach ogólnych? Ile czasu z kolei będą trwały specjalizacje - w ramach w/w studiów - tak aby po ich ukończeniu osoba faktycznie była specjalistą (specjalistką) w danej dziedzinie? Tego póki co nie można się dowiedzieć, a szkoda.
Informatyka sądowa / informatyka kryminalna: Mając na uwadze możliwość zostania specjalistą w zakresie informatyki sądowej / kryminalnej po trzyletnich studiach licencjackich na kierunku "psychokryminalistyka" na SWPS należy sobie w tym miejscu zadać elementarne chyba pytanie: W zakresie jakich nauk absolwent psychokryminalistyki będzie licencjat? Czy chodzi o nauki społeczne? Czy chodzi tu o nauki artystyczne? A może chodzi o nauki techniczne / informacyjne? W ofercie kwestia ta nie została w sposób jednoznaczny określona. Być może wynika to z tego na jaką specjalizację zdecyduje się student psychokryminalistyki. Problem jednak tkwi tu następujący. Aby zostać ekspertem w jakiejkolwiek dziedzinie na potrzeby kryminalistyki - wpierw należy nabyć wiedzę ogólną z danej dyscypliny. Innymi słowy, aby móc zostać przykładowo lekarzem - specjalistą medycyny sądowej, wpierw trzeba zostać po prostu lekarzem medycyny po jednolitych 6-letnich studiach lekarskich. Z kolei, aby móc zostać informatykiem sądowym / kryminalnym, wpierw należy zostać po prostu informatykiem i zwykle studia pierwszego stopnia w zakresie informatyki kończą się tytułem zawodowym inżyniera. Tym czasem, SWPS na kierunku psychokryminalistyka oferuje możliwość zostania specjalistą w zakresie informatyki sądowej / kryminalnej[1]. Czy jest możliwe zostanie informatykiem sądowym / kryminalnym w ciągu trzech zaledwie lat? SWPS ponownie potwierdza, że wszystko jest możliwe. Domniemywać jednocześnie należy, iż okres konieczny do zostania informatykiem sądowym / kryminalnym może być na studiach psychokryminalistycznych na SWPS krótszy niż 3 lata, jako że wspomniana informatyka sądowa / kryminalna ma być jedną ze specjalizacji do wyboru. Zakładam, że wybór specjalizacji będzie się odbywał po określonym bloku wspólnym dla wszystkich studentów psychokryminalistyki - choć mogę się oczywiście w tym zakresie mylić.
To już jest na prawdę konkluzja.
Nie będę się odnosił do pozostałych punktów w ofercie SWPS dotyczącej "psychokryminalistyki". Niemniej, powstawanie takich kierunków, w których dochodzić ma się do określonych profesji de facto "na skróty" - nie jest chyba najlepszym pomysłem, a w każdym bądź razie taka jest moja subiektywna ocena. Na pewno takie pomysły zweryfikuje rynek. Niestety jednak wspomniane pomysły będą również weryfikowane nie tylko przez abstrakcyjnie i statystycznie brzmiący "rynek", ale również przez samych absolwentów takich studiów na gruncie ich szans zarówno na rynku pracy, jak również szans na pójście ścieżką naukową. Oby "psychokryminalistyka" mile zaskoczyła - zwłaszcza jej absolwentów.
Słowniczek wybranych skrótów:
MOPS - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;
PCPR - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;
SWPS - Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej;
UW - Uniwersytet Warszawski;
ZUS - Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
MOPS - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;
PCPR - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;
SWPS - Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej;
UW - Uniwersytet Warszawski;
ZUS - Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Przypisy:
